Hoe redden we dit talent?

Lilianne Vos

Door Annette Stekelenburg 
Vandaag komt mijn nichtje verontwaardigd binnen :" Ik mag helemaal niks bijverdienen met mijn Wajong uitkering, ik heb een waarschuwing van het UWV gekregen omdat ik het niet goed heb opgegeven." Mijn nichtje, Lilianne, is zwaar dyslectisch. Dat is onderdeel van de spierziekte waar onze familie helaas mee belast is.
 
Een valse start in het onderwijs
Toen mijn nichtje een jaar of zeven was bleek dat zij niet goed kon lezen. Rekenen vond ze ook best lastig. Ze bleek een hele zware vorm van dyslexie te hebben. Van speciale programma’s voor dyslexie zoals Kurzweil, had de basisschool in die tijd nog nooit gehoord, dus werd ze naar het speciaal onderwijs verwezen. Elke dag kwam het busje de straat inrijden om haar op te halen. Vijf jaar later werd er geen kind meer met haar dyslexieprobleem naar het speciaal onderwijs doorgestuurd, die worden nu in het reguliere onderwijs beter begeleid.
 
Na het speciale basisonderwijs ging ze naar de middelbare school. Een reguliere school, die gelukkig een beetje mee wilde werken en het eerste Kurzweil pakket aangeschafte. Ik zie mijn schoonzusje nog alle boeken en  toetsen inscannen en bewerken. Wat een klus, maar ze moest wel, want niemand op school had er verstand van. In vier jaar tijd haalde mijn nichtje het VMBO kader diploma, richting kunst en cultuur. 

---

Een creatief talent
Na de VMBO ging ze naar een MBO opleiding richting vormgeving. Ze is namelijk gezegend met een heel groot talent. Dat talent uitte zich in prachtige ontwerpen. Tekenen, schilderen, knutselen, kunstwerken maken, fotograferen, het was toen al haar lust en haar leven en ze kan het als geen ander. Ze haalde op die vakken dan ook hele hoge cijfers. Aan het eind van het derde jaar ging het mis. De school gaf aan dat ze nooit voldoende zou scoren op haar rekentoets en engels. Hiermee hield haar schoolleven op. Ze mocht niet verder studeren voor het vak waar ze zo goed in was enkel omdat ze een beperking had op een stuk waar ze best hulp bij kon vragen.
 
Met Wajong op de bank
Ze kwam thuis te zitten. Ik heb me als tante zo vaak verdrietig en boos gevoeld om het feit dat iemand met zo’n uitzonderlijk talent, niet meer verder mocht leren. Dat ze geen vrijstelling kreeg voor engels is mij tot op de dag van vandaag een raadsel. De school schermde ermee dat het niet mocht. En daarmee was de kous af. 
Ze werd gedeeltelijk afgekeurd en krijgt nu een Wajong uitkering. Inmiddels woont ze op zichzelf en besteedt haar tijd aan vrijwilligerswerk bij de dagopvang voor ouderen en de manege voor gehandicapten.
 
Wie zonder fouten is…..
En nu kwam ze dus boos mijn kamer binnen. Ze had na heel lang zoeken een klein baantje gevonden. Daar was ze hartstikke blij mee, want ze voelde zich aan de zijlijn staan. Behalve dat mensen haar zo heel af en toe vragen om iets in de vormgeving te doen, komt ze daar niet verder in zonder diploma. Ze is niet een type om haar eigen bedrijfje te starten. De realiteit van haar situatie kwam bij haar binnen. Ze brieste: ik heb een waarschuwing gekregen van het UWV en ik mag helemaal niets bijverdienen. Ik moet alles inleveren.
Wat was er aan de hand? Mijn nichtje kan dus niet goed lezen. Daarom had mijn schoonzus de taak op zich genomen om het UWV te informeren over de baan van mijn nichtje. Daar blijkt wat mis gegaan te zijn. Mijn schoonzus is ervan overtuigd dat ze het netjes gemeld heeft, maar het UWV heeft niks ontvangen en dus volgt er een reprimande.
Mijn schoonzus gaat erachter aan en legt het uit. Reactie van het UWV is : niets mee te maken. Mijn nichtje is verantwoordelijk om het op te geven, dus die krijgt een standje. Ze krijgt een brief dat als ze de komende 2 jaar weer iets niet opgeeft, ze een boete krijgt. Ze wordt behandeld alsof ze willens en wetens de boel belazert. Dat is nou juist wat me zo dwarszit en dat is ook waarom mijn nichtje zo boos is.
 
Beste UWV,
Beste mensen van het UWV. Jongeren die in de Wajong terecht komen , komen daar niet zomaar. Volgens mij weten jullie dat, want jullie voeren zelf de onderzoeken uit en geloof me, die zijn niet mals.
Er is dan dus iets aan de hand met de persoon in kwestie. Dat kunnen beperkingen zijn op hele verschillende terreinen. In het geval van mijn nichtje is dat onder andere op het gebied van lezen. Ze is dus niet in staat om jullie ingewikkelde systeem via de website zelfstandig in te vullen. Maar een telefoontje om te melden dat ze werkt is niet goed. Als er dan vervolgens iets mis gaat met een melding, krijgt ze geen hulp maar een reprimande. Ik denk niet dat dit volgens “de bedoeling” is. Hoe kunnen we nu voorkomen dat dit in de toekomst weer gebeurt?

Daarnaast komen we erachter dat ze inderdaad niets van haar loon mag houden. Dat mag pas als je meer dan 14 uur werkt op minimum loon. Alles wat je minder werkt moet je helemaal inleveren.
Dat voelt voor haar heel onrechtvaardig. “Zelfs bij een bijstandsuitkering mag je nog 25% houden, maar als je ziek bent of gehandicapt kun je net zo goed op de bank blijven zitten”, zegt ze. En ik snap haar reactie. Wie voor een dubbeltje geboren is…..

En dan nog even dit:
Vanaf 2018 wordt de Wajong uitkering met 5% verlaagd naar 70% van minimum loon. Als verklaring staat er op de site van het UWV het volgende:
“Met de verlaging van de Wajong-uitkering wil het kabinet stimuleren dat mensen die kunnen werken aan het werk gaan. Als u arbeidsvermogen heeft, kunt u misschien met werken iets bijverdienen. Samen met de Wajong-uitkering kan uw inkomen dan hoger zijn dan wanneer u alleen Wajong zou krijgen.”
 
Nawoord
Mijn nichtje vroeg me dit blog namens haar te schrijven en hoopt dat er naar haar geluisterd wordt zodat er niet meer talenten in de knop worden gebroken. Ze hoopt dat ze een heel klein beetje bij mag verdienen zodat ze niet vanwege haar beperking eeuwig op het minimum hoeft te blijven. Meer werken kan ze helaas vanwege haar beperking niet.
​

​Lilianne Vos,
​beeldend kunstenaar met beperkt fysiek vermogen. 

---